ویروس JC | پولیوما ویروس | تمام آنچه باید بدانید
ویروس JC (John Cunningham Virus) چیست؟
ویروس JC که با نام علمی Human Polyomavirus 2 شناخته می‌شود، نوعی ویروس پلیوما انسانی است که برای اولین بار در سال 1965 با میکروسکوپ الکترونی شناسایی شد. این ویروس به نام John Cunningham، اولین بیماری که به علت این ویروس به لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) مبتلا شد، نام‌گذاری شده است.
عفونت مغزی ناشی از ویروس جی سی
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است به علت عفونت ویروس جی سی به لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) مبتلا شوند. این بیماری به پوشش خارجی سلول‌های عصبی آسیب می‌زند و می‌تواند منجر به ناتوانی دائمی یا حتی مرگ شود.
این ویروس بیشتر در افرادی که نقص ایمنی دارند، مانند بیماران مبتلا به ایدز یا افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند (مانند بیماران پیوند عضو)، باعث بروز PML می‌شود.
شیوع و انواع ویروس‌های پولیوما
خانواده Polyomaviridae شامل 117 گونه ویروسی است که در شش جنس مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. 14 گونه از این ویروس‌ها می‌توانند انسان را آلوده کنند. ویروس‌های پولیوما به‌طور گسترده در مهره‌داران (از جمله انسان، میمون، گاو، خرگوش، موش، همستر، موش صحرایی و طوطی) پراکنده‌اند.
این ویروس از سد خونی-مغزی عبور می‌کند و به الیگودندروسیت‌ها و آستروسیت‌ها حمله می‌کند. محققان معتقدند که این ویروس از طریق گیرنده سروتونین 5-HT2A به این سلول‌ها وارد می‌شود.
عفونت اولیه با ویروس JC
عفونت اولیه ویروس JC معمولاً در دوران کودکی بدون علائم بالینی ظاهر می‌شود و ویروس در کلیه‌ها و مجاری ادراری به‌صورت نهفته باقی می‌ماند. زمانی که سیستم ایمنی ضعیف شود، ویروس فعال شده و عفونت لیتیکی ایجاد می‌کند.
محل اولیه عفونت ممکن است لوزه‌ها یا دستگاه گوارش باشد. این ویروس همچنین می‌تواند در سلول‌های اپیتلیال کلیه تکثیر یابد و از طریق ادرار دفع شود. از این رو، نمونه‌گیری ادرار به‌عنوان تست تشخیصی استفاده می‌شود.
ارتباط ویروس JC با بیماری‌های دیگر
علاوه بر PML، ویروس JC ممکن است به‌طور پنهان در مایع منی و بافت پرزهای کوریونی نیز یافت شود. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتی‌بادی‌های سرمی علیه این ویروس در زنانی که دچار سقط جنین خودبه‌خودی یا وقفه داوطلبانه بارداری شده‌اند، مشاهده می‌شود.
ویروس JC می‌تواند لایه سلولی گرانول مخچه را آلوده کند که باعث آتروفی شدید مخچه می‌شود. این وضعیت به‌عنوان نورونوپاتی لایه سلولی گرانول JCV شناخته می‌شود.
عوامل خطر ابتلا به عفونت ویروس JC
عوامل خطر دقیق ابتلا به PML هنوز مشخص نیستند. اما به نظر می‌رسد که سن، ساختار ژنتیکی و عملکرد سیستم ایمنی در این موضوع نقش دارند.بر خلاف برخی از عفونت‌های ویروسی، سیگار کشیدن تاثیری در افزایش خطر ابتلا به ویروس JC ندارد. همچنین، ویروس JC ممکن است منجر به مننژیت آسپتیک (JCVM) شود. در برخی از بیماران مبتلا به مننژیت، تنها پاتوژن شناسایی‌شده، پلیوماویروس انسانی 2 بوده است.
علائم عفونت با ویروس JC
علائم عفونت با ویروس JC ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف و ناتوانی در حرکت اندام‌ها
- دست و پا چلفتی شدن
- مشکل در فکر کردن و صحبت کردن
- از دست دادن بینایی یا مشکلات جدید بینایی
- تشنج و سردرد (در افراد مبتلا به HIV/AIDS شایع‌تر است)
- تغییرات شخصیتی و علائم شبه زوال عقل
درمان‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی ممکن است به بدن در مبارزه با عفونت کمک کنند.
تشخیص ویروس جی سی
تشخیص اولیه PML با ترکیبی از یافته‌های بالینی و تصویربرداری عصبی (MRI) انجام می‌شود. برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ویروس JC
- نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) از طریق پونکسیون کمری
- تست PCR برای تشخیص DNA ویروس JC در CSF
- بیوپسی مغز در موارد خاص برای تأیید نهایی
تست PCR در تشخیص
یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیص ویروس جی سی، استفاده از تست Real Time PCR است. در این روش، محققان DNA ویروس را از نمونه‌های خونی، ادرار یا بافت بیوپسی شده استخراج و تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. شرکت یکتا تجهیز آزما که نمایندگی رسمی Favorgen تایوان را دارد، کیت‌های استخراج DNA را برای این هدف ارائه می‌دهد. این کیت‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که DNA را از مایعات عاری از سلول (مانند سرم و پلاسما) و همچنین از بافت‌های بیوپسی شده استخراج کنند.
جمع‌بندی
ویروس JC در بیشتر افراد به‌صورت نهفته باقی می‌ماند و مشکلات خاصی ایجاد نمی‌کند. اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌تواند باعث لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) و سایر بیماری‌های جدی شود.
تشخیص زودهنگام و تست PCR می‌تواند به شناسایی و درمان به‌موقع این ویروس کمک کند. مطالعات بیشتر برای درک بهتر عوامل خطر و مکانیسم‌های دقیق این ویروس همچنان ادامه دارد.
