کمپلکس HLA و تعیین تایپ HLA

HLA ( آنتی ژن لکوسیتی انسانی) به چه دلیل دارای اهمیت است؟

نقش HLA ( آنتی ژن لکوسیتی انسانی) چیست؟

سیستم HLA در انسان بر روی چه کروموزومی قرار دارد؟

آیا تایپ های HLA (آنتی ژن لکوسیت انسانی) در صورت نیاز قابل تشخیص است؟

در ادامه خواهید خواند….

کمپلکس HLA مهمترین بخش سیستم ایمنی

HLA ( آنتی ژن لکوسیتی انسانی) یک بخش مهمی از سیستم ایمنی است که به دلیل توانایی در قادر ساختن سیستم ایمنی به تشخیص آنتی ژن های “خود” در مقابل “غیر خود” دارای اهمیت می باشند. ژن‌های این مجموعه  پروتئین‌هایی  به نام کمپلکس آنتی‌ژن لکوسیت انسانی را کد می‌کنند. آنها از نظر ساختاری و عملکردی با یکدیگر مرتبط هستند و نقش مهمی در قادر ساختن بدن به شناسایی پروتئین های خارجی از طریق سیستم ایمنی و واکنش مناسب به آنها ایفا می کنند. همین عملکرد در گونه های دیگر توسط ژن های MHC (مجموعه اصلی سازگاری بافتی) انجام می شود. به همین دلیل سیستم HLA همتای انسانی ژن‌های MHC است که همگی روی بازوی کوتاه کروموزوم 6 قرار دارند.

آنتی ژن لکوسیتی انسانی LHA

مهمترین ژن های بخش HLA

ژن های این مجموعه  به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:  کلاس I ، کلاس II و کلاس III.

• ژن های کلاس I HLA/MHC :

شامل HLA-A، HLA-B و HLA-C هستند. تقریباً تمام سلول های دارای هسته دارای مولکول های کلاس I HLA هستند.  این‌ ژن ها، پروتئین‌های سطح سلولی را رمزگذاری می‌کنند  که به پپتیدها متصل می شوند و آنها را به سلول‌های ایمنی در حال گشت‌زنی نشان می دهند. اگر پپتیدهایی که به پروتئین های سطحی سلول متصل می شوند  دارای منشأ خارجی باشند، شناسایی توسط سیستم ایمنی باعث ایجاد یک واکنش ایمنی شده و  سلول آلوده تخریب می شود. مولکول های کلاس I از یک زنجیره سنگین آلفا تشکیل شده اند که به یک مولکول میکروگلوبولین بتا-2 متصل است. زنجیره سنگین مولکول کلاس I توسط ژن ها در جایگاه های HLA-A، HLA-B و HLA-C کدگذاری می شود. سلول های T که مولکول های CD8 را بیان می کنند با مولکول های کلاس I MHC واکنش نشان می دهند.

ساختار HLA کلاس I

• ژن های کلاس II HLA/MHC:

از HLA-DPA1، HLA-DQA1، HLA-DQB1، HLA-DRA و HLA-DRB1 تشکیل شده است. آنها پروتئین هایی را رمزگذاری می کنند که معمولاً روی سطح سلولی سلول های ایمنی خاص قرار دارند تا توسط سایر سلول های ایمنی شناسایی شوند. اینها روی لنفوسیت های B، سلول های ارائه دهنده آنتی ژن مانند سلول های دندریتیک و ماکروفاژها و لنفوسیت های T فعال یافت می شوند.

• ژن‌های کلاس III HLA/MHC :

پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که در واکنش‌های التهابی نقش دارند، مانند اجزای سیستم مکمل و فاکتورهای نکروز توموری.

شما نشانگرهای HLA زیادی دارید. نیمی از آنها از مادر و نیمی از پدر شما به ارث رسیده است، بنابراین هر برادر و خواهری که با شما والدین مشابهی دارند، 25٪ شانس (1 از 4) دارند که با HLA مطابقت داشته باشند و حدود 70 درصد (7 از 10) بیمارانی که نیاز به پیوند دارند، اهداکننده کاملاً مشابهی در خانواده خود ندارند. تایپ HLA به عوامل خاصی مربوط به سیستم ایمنی بدن می پردازد. تایپ HLA (آنتی ژن لکوسیت انسانی) در پروتکل های پیوند عضو مهم است، زیرا احتمال رد را تعیین می کند. این پیوند ها می تواند به صورت پیوند سلول های بنیادی باشد مانند  برخی از انواع سرطان خون و اختلالات ژنتیکی خون که با پیوند سلول های بنیادی از مغز استخوان یا خون محیطی درمان می شوند.

یا  پیوند می تواند در فردی  باشد که یک عضو ضروری او  به شدت آسیب دیده است ، بنابراین نیازمند به پیوند عضو می باشد یا ممکن است فردی به دلیل از کار افتادگی یک عضو به پیوند آن عضو نیاز پیدا کند.

آزمایش ژنتیکی HLA

HLA (آنتی ژن لکوسیت انسانی) نوعی آزمایش ژنتیکی است. این آزمایش باید هم در فردی که گیرنده است هم در فردی که دهنده عضو است صورت بگیرد و این تطابق بررسی شود. بهترین تطابق از طریق آزمایش دقیق پیدا می شود. این آزمایش می تواند به تشخیص اینکه آیا فرد می تواند با خیال راحت مغز استخوان، خون بند ناف یا عضوی را به فردی که نیاز به پیوند دارد اهدا کند، کمک کند. برای تایپ HLA روش های مولکولی مختلفی بر اساس PCR وجود دارد.  در آزمایشگاههای تشخیصی  تایپ HLA با تکنیک مولکولی و با دقت بالا صورت میگیرد  که نیازمند آنزیم Taq پلیمراز در انجام تست می باشد . آنزیم Taq DNA polymerase  شرکت یکتا تجهیز دارای فعالیت پلیمراز 5′ تا 3′ است اما فاقد فعالیت اگزونوکلئاز 3′ تا 5 است و جهت استفاده در تست های مولکولی از جمله PCR  و HLA Typing در نظر گرفته شده است.